Inanna, de Heerseres van Hemel en Aarde
Zij die de Kosmische wetten in Haar hand houdt
De Godin over wie als eerste werd geschreven.
Eerste Paasdag is een goede dag om over Inanna te schrijven.
Deze dag is een goede dag om over de Dochter van de Maan te schrijven
Vandaag is een goede dag om te schrijven over Zij die terugkeerde uit het dodenrijk.
Het verhaal van Inanna – Ishtar in het Akkadisch - is veel te complex om helemaal te kunnen vertellen in alleen een blog. Minstens 1500 jaar lang was Zij de belangrijkste Godheid van de Sumeriërs en de Akkadiërs en in die periode is Haar rol niet altijd dezelfde gebleven. Op de oudste afbeeldingen is Zij o.a. te herkennen aan graanhalmen die uit Haar schouders lijken te groeien. Zij is dan in de allereerste plaats de Godin die de landbouw en vruchtbaarheid bevordert, haar huwelijk met de herder Dumuzi bevordert natuurlijk ook de vruchtbaarheid van het vee.
Toen de Akkadiërs de macht hadden overgenomen, werd Inanna - Ishtar vooral afgebeeld met Wapens achter Haar rug. Zij was uitgegroeid tot de onoverwinnelijke Godheid die de vijanden van aan Haar toegewijde koningen wegvaagde.
Uiteindelijk begon Haar rol minder belangrijk te worden. Zij werd steeds meer overschaduwd door de God van de hemel Enlil. Zo kon het gebeuren dat Zij in de jongste versies van het Gilgamesh epos wordt afgeschilderd als een onbetrouwbare mannenverslindster.
De Sumeriërs kenden een uitgebreid pantheon, toch zijn verreweg de meeste religieuze teksten gewijd aan Inanna. Ik denk dat dat komt omdat Inanna de Me (uitgesproken als Mee), de kosmische wetten in Haar bezit had. Deze Me werden eerst beheerd door Enki, de God van Wijsheid, maar tijdens een drinkgelag heeft hij ze aan Inanna gegeven. Zij nam deze graag aan en bracht ze naar Haar tempel in Uruk. Het is lastig om in een paar woorden uit te leggen wat de Me precies zijn. Het is makkelijker om er een aantal van op te noemen,
Inanna bezat onder andere(!) de Me van:
Koningschap, de kroon en scepter, priesterschap ...
Goddelijkheid, leiderschap, herderschap ...
Tweedracht, wapens, vernietiging van steden, vrede ...
Oordeel, beslissing, wet ...
Waarheid, wijsheid, heldendom en kracht ...
Oprechtheid, bedrog, vreugde, rouwliederen ...
Ambachten, landbouw, kunsten, muziek …
Dit allemaal heeft Inanna, vanuit het verblijf van Enki in de onderwereld, naar de mensen gebracht. Alles waar de Sumerische cultuur uit was opgebouwd, had Inanna aan de mensen gegeven. Niet meer dan terecht dus dat Zij het meest werd vereerd en geprezen.
Is het niet opmerkelijk dat Inanna/Ishtar tegenwoordig bijna uitsluitend wordt gezien als een Godin van de liefde? Hier is een mechanisme aan het werk, waar wij moderne Pagans ons wel eens wat meer bewust van mogen worden.
Wie waren de eerste Europeanen die over Inanna schreven? Wie hebben de eerste vertalingen van het Sumerische spijkerschrift gemaakt?
Dit zijn heel belangrijke vragen om te stellen, bij elk boek dat we lezen over Godinnen en Goden: Wie heeft dit het eerst geschreven? In wat voor tijd is dit voor het eerst geschreven? Waarom is dit toen op deze manier geschreven?
Het antwoord op deze vragen is heel vaak:
Geleerde heren in studeerkamers, in de preutse Victoriaanse 19e eeuw, vanuit een Christelijk superioriteitsgevoel. Ik ga binnen kort een blog wijden aan de genealogie van informatie en het grote belang hiervan.
Maar nu verder over Inanna.
Het waren Victoriaanse geleerde heren, die in de 19e eeuw de eerste vertalingen van de kleitabletten maakten. En deze preutse heren waren geschokt en misschien stiekem ook wel wat opgewonden bij het lezen van de soms expliciet erotische teksten over Inanna en Dumuzi. Teksten als “Wie komt mijn vochtige akker ploegen?” of “Inanna zag Haar vulva en applaudisseerde.” Dit werd gecombineerd met een verhaal van Herodotus over opmerkelijke seksuele gewoonten van de Babyloniërs. Tegenwoordig weten we dat Herodotus bepaald geen betrouwbare bron is. Hij schreef alleen over wat hij had horen zeggen en er werden ook in de oudheid wilde verhalen verteld, die nauwelijks grond van waarheid hadden. Fake news heet dat tegenwoordig.
Onder invloed van Herodotus en hun eigen fantasie begonnen de Victoriaanse kamergeleerden de kleitabletten te vertalen en elke keer dat ze een lastig te vertalen woord voor een bepaald soort vrouw tegen kwamen, vertaalden ze dat met diverse variaties op het woord hoer. De bijbel sprak immers ook over de hoer van Babylon. Zo ontstond er een beeld van Sumer waarin prostitutie en vooral tempelprostitutie centraal stond.
Er waren moderne vrouwelijke geleerden voor nodig om de kleitabletten nog eens nauwkeurig te bestuderen. En deze dames kwamen tot heel andere conclusies. Geen hoeren, maar vrije ongebonden vrouwen die allerlei verschillende beroepen uitoefenden, waaronder dat van tempeldanseres en tempelmuzikant. Nergens in de uitgebreide administraties van de tempels, is iets terug te vinden van inkomsten uit prostitutie. Wel zijn er veel aanwijzingen voor vrouwen die in de tempel bij elkaar woonden en een kuisheidsgelofte hadden afgelegd. Nonnenkloosters avant la lettre in plaats van prostitutie!
Natuurlijk was Inanna ook een Godin van de liefde. Zij bezat ook de Me van de kunst van het liefdesspel en de kunst van het kussen van de fallus. Maar als je de lijsten van alle Me leest dan valt dit aspect in het niet, Zij was zoveel meer dan dat.
Zij was onmisbaar voor de Sumerische koningen, die alleen door een symbolisch huwelijk met Inanna het recht op koningschap konden verkrijgen. Zij bezat immers de Me van de troon, de scepter, leiderschap, de wet, rechtspraak, oorlog en vrede. Zij heerste over alles dat van belang was in de Sumerische cultuur. Zonder Inanna was er geen cultuur.
Als de planeet Venus heerste Inanna over de hemel.
Als de Geliefde van de menselijke herder Dumuzi en de menselijke koningen van Sumer en Akkad heerste Zij over Aarde. Maar de Sumerische kosmos bestond uit drie lagen, er was ook nog de onderwereld. En hierover gaat Haar verhaal dat in de moderne tijd het meest wordt naverteld. Inanna's reis naar de onderwereld.
Daarom voelt het voor mij zo goed om op eerste paasdag over Haar te schrijven. Want deze mythe over Hoe Zij afdaalt in het dodenrijk, sterft en na drie dag weer terugkeert, wordt tot op de dag van vandaag in een andere vorm, met een andere hoofdpersoon, nog steeds verteld.
Men zegt dat Jezus stierf om de mensen van hun zonden te verlossen.
Waarom daalde Inanna af in het dodenrijk?
Zij heerste over Hemel en Aarde, hield alle kennis hierover in Haar hand. Maar over de onderwereld heerste iemand anders, Haar zuster Ershkigal. Ik denk dat het onvermijdelijk was dat Inanna, in Haar zucht naar het vergaren van wijsheid, ook kennis wilde hebben van de wijsheid van de onderwereld, van het duister. Is kennis van het duister niet altijd nodig om het leven volledig te kunnen begrijpen en te kunnen duiden?
Zij daalde af, stierf en keerde in volle glorie terug.
Als Eerste keerde Inanna, in volle glorie, terug uit het dodenrijk. Maar zij betaalde een prijs, zoals er altijd een prijs aan het duister moet worden betaald. Ze moest iemand anders sturen om Haar plaats in te nemen. Dit werd Haar geliefde Dumuzi die afwisselend met zijn zuster, elk een half jaar, naar het dodenrijk afreisde. Zijn sterven werd in de oogsttijd met grote rouwrituelen herdacht.
Het lijkt me niet toevallig dat in dezelfde streek nog steeds grote jaarlijkse rouwrituelen plaatsvinden tijdens Ashura, als de Sjiitische moslims van Iran en Irak de dood van Hossein herdenken.
De mythe van de Godheid die jaarlijks sterft en weer terugkeert, is in veel latere mythologieën blijven voortleven. Net zoals veel andere aspecten van de cultus rond Inanna. Het blijkt dat de verhalen over oudste Godin, die wij kennen uit geschreven bronnen, zo waardevol waren, zo'n enorme impact op de menselijke psyche hadden, dat ze tot op de dag van vandaag, weliswaar
met andere personages, worden doorverteld en van groot spiritueel belang zijn.
Heil Inanna!
Dit blog is alweer bijna te lang, maar nog lang niet alles is verteld. Ik kan dit boek aanraden voor iedereen die meer wil weten.
Een fotoverslag van het ritueel vind je hier